ورزش بسکتبال در سال ۱۸۹۱ توسط آموزگاری به نام دکتر جمیز ناسمیت ابداع و در ورزشگاه اسپرینگ فیلد ماساچوست به نمایش درآمد. در آن زمان به جای حلقههای گل از سبدهای مخصوص که به شکل زنبیل بودند استفاده میشد که توپ پس از گل شدن در درون آنها قرار میگرفت که پس از هر بار گل شدن توپ را به وسیله نردبان از درون سبد بیرون میآوردند و به وسیله بین طرفین در جریان بازی قرار میدادند. هدف اصلی از ابداع چنین ورزشی ایجاد فعالیت در محیط سربستهای در فصل زمستان بود تا ورزشکاران بتوانند در این فصل نیز فعالیت داشته و با ورزش فرم بدنی و وضعیت جسمانی خود را در حد مطلوب حفظ نمایند.
به همین جهت تعداد بازیکنان نامحدود بود و هر دفعه میتوانستند از هر تعداد دلخواه برای بازی استفاده نمایند که کمکم قوانینی برای انجام بازی و سایر قسمتها وضع نمودند به طوری که تعداد بازیکنان هر طرف ۹ نفر تعیین گردید وسپس به ۷ نفر تقلیل یافت و بالاخره این تعداد به ۵ نفر تثبیت یافتهاست. هر بازیکن میتوانست در موقع وقوع خط به جای کلیه بازیکنان تیم خود پرتاب آزاد را انجام دهد. هر تیم میتوانست از شروع تا پایان بازی توپ را در زمین خود به طور دلخواه نگهداری نماید. هر دفعه که توپ گل میشد بازی یا بین طرفین یا (جامپ بال) از وسط زمین ادامه مییافت. بازیکنان بلند قد میتوانستند در نزدیک سبد قرار گیرند و توپ را به آرامی در سبد جای دهند (قانون سه ثانیه وجود نداشت). در آن ایام سعی شد توجه رؤسای مدارس و گردانندگان سازمانهای ورزشی را به آموزش بسکتبال جلب نمایند. با این وجود و این همه تلاش مداوم و پیگیر تعلیم بسکتبال برای مربیان حالت جنبی داشت و اساساً فعالیت آنها در ورزشهای رقابتآمیز دیگری مانند فوتبال آمریکایی متمرکز بود.
بعد از جنگ جهانی اول بسکتبال ورزش رقابتآمیز و بزرگی شد. و به مرور مربیان بسکتبال وضعیت ثابتی پیدا کردند و فعالیتشان مؤثر واقع شد و این ورزش شناخته گردید و به اروپا نیز کشیده شد در سال ۱۹۲۴ نخستین مسابقات جهانی بین تیمهای بسکتبال فرانسه، ایتالیا، انگلستان و آمریکا در پاریس برگزار گردید و از سال ۱۹۳۲ فدراسیون آماتوری بسکتبال در ژنو با نمایندگی چند کشور تشکیل شد و در مسابقات المپیک ۱۹۳۶ برلین برای نخستین بار ۲۳ کشور در مسابقات رسمی بسکتبال شرکت نمودند و آمریکا قهرمان المپیک گردید.
امروز با این که ورزش بسکتبال یکی از سریعترین و پرطرفدارترین ورزشهای جهان است و بعضی از اصول آن نیز تغییر یافته ولی هنوز اصول اساسی آن مانند زمان دکتر نایسمیت که در سبدهای هلو انجام میگرفت به قوه خود باقی است.
بسکتبال در چهار دوره ۱۰ دقیقهای (بینالمللی) یا ۱۲ دقیقهای (اِن.بی.اِی) انجام میشود. زمان استراحت بین دوره اول و دوم و بین دوره سوم و چهارم ۲ دقیقه و بین دوره دوم یا سوم (بین دو نیمه) ۱۰ دقیقهاست. وقت اضافه در بسکتبال ۵ دقیقهاست. پس از استراحت بین دو نیمه زمین حمله و دفاع دو تیم عوض میشود. زمانهای گفته شده زمان واقعی بازی است. یعنی زمانی که توپ در جریان نیست وقت بازی متوقف میشود. مثلاً زمانی که خطایی که رخ دادهاست یا هنگام پرتاب آزاد زمان متوقف میشود. به همین دلیل زمان انجام یک بازی کامل بیشتر از مجموع عددی زمانهای بالا است و معمولاً حدود دو ساعت طول میکشد.
در بسکتبال تساوی وجود ندارد و آن قدر وقت اضافه به بازی داده میشود تا یکی از دو تیم برنده شود. زمان استراحت بین وقتهای اضافه ۱ دقیقهاست.
دریبل کردن از زمانی شروع می شود که بازیکن کنترل توپ را دراختیار گرفته و با انداختن و زدن آن در تماس با زمین دوباره آن را قبل از اینکه به بازیکن دیگری برخورد کند لمس نماید. زمانی دریبل خاتمه می پذیرد که با دست آن را گرفته و یا اجازه دهد توپ در دست یا دستها استراحت نماید. زمانیکه توپ با دست دریبل کننده در تماس نیست ، تعداد گامهای برداشته محدود نخواهد بود. بازیکن مجاز نیست پس از خاتمه دریبل ، برای بار دوم اقدام به دریبل نماید. درصورتیکه این عمل را انجام دهد مرتکب تخلف ’’دبل‘‘ شده است.
بازیکنی که توپ را دراختیار دارد می تواند یک پای خود را به هر سمتی که می خواهد ، یک یا چند مرتبه حرکت دهد ، درصورتیکه پای دیگرش که آن را پای ’’پیوت‘‘ می نامند ، ثابت باشد. رانینگ حرکتی است که بازیکن صاحب توپ در داخل زمین یک یا دو پای خود را بدون توجه به محدودیت فوق حرکت دهد یا گامهای او با دریبل های بازیکن تناسب نداشته باشد.
زمانیکه تیم کنترل توپ را در زمین حمله ، موقعی که ساعت در جریان باشد ، دراختیار دارد ، هیچ یک از نفرات آن تیم نمی تواند مدت سه ثانیه در منطقه ذوزنقه حریف و یا روی خطوط ذوزنقه باقی بماند.
زمانیکه یک تیم توپ را در زمین خودی تحت کنترل می گیرد ، باید در عرض 8 ثانیه توپ را به زمین حمله بفرستد. تخطی از این قانون ، تخلف ’’هشت ثانیه‘‘ نامیده می شود و داور توپ را دراختیار تیم مقابل قرار خواهد داد.
زمانیکه یک بازیکن در زمین حریف (زمین حمله) مالکیت توپ را دراختیار می گیرد ، نباید توپ را به زمین دفاعی (زمین خودی) برگرداند. این امر یک تخلف است و توپ دراختیار تیم مقابل قرار خواهد گرفت.